Wzorce umów adhezyjnych. Jakie są ich funkcje? Czy są wiążące dla stron?

W umowach adhezyjnych przedsiębiorcy określają treść umowy w jednolity sposób. Ma ona zostać zawarta z każdym nowym kontrahentem.

Wzorce umów znacząco przyspieszają procedurę zawarcia kontraktu oraz obniżają jej koszty. Zawarcie umowy staje się prostsze i nie wymaga każdorazowego negocjowania jej poszczególnych postanowień. Przedsiębiorca zwany proponentem przygotowuje wzorzec umowy i jest gotowy do zawarcia kontraktów na warunkach w nim określonym. Kontrahent zwany adherentem decyduje o tym, czy chce zawrzeć umowę. Nie może on jednak negocjować poszczególnych postanowień. Wzorce umów funkcjonują pod różnymi nazwami, m.in. ogólnych warunków umów, regulaminów, umów typowych i formularzy umów.

Wzorce umów a interesy kontrahentów

Posługiwanie się wzorcami umów może być zagrożeniem dla interesów kontrahentów przedsiębiorcy. Osoba posługująca się wzorcem jest stroną silniejszą, dlatego może ona narzucać niekorzystne, a niekiedy nawet krzywdzące postanowienia umowne. Ustawodawca wprowadził dodatkowe wymogi dotyczące treści i przesłanek związania stron wzorcem.

Wzorzec umowy

Wzorzec umowy to ogół postanowień umownych przygotowanych przez jedną stronę z góry przed jej zawarciem. Kontrakty z zastosowaniem wzorców umów są zawierane w trybie adhezyjnym. Kontrahent zachowuje się biernie. Wzorzec różni się od ogólnych warunków umów lub regulaminów. Spotyka się także taryfy, cenniki, tabele i instrukcje. Ogólne warunki umów różnią się od wzorców umowy sposobem zredagowania. Są one zbiorem postanowień składających się na treść umowy. Podobnie jest w przypadku regulaminów. Wzorce umów są skonstruowane w formie formularzy określających treść umowy z pustymi miejscami, które mają zostać uzupełnione przez stronę.

Klauzula standardowa

Klauzula standardowa jest postanowieniem, które zostało przygotowane przez jedną ze stron do użycia w licznych umowach. Klauzule tego typu występują dość rzadko. Klauzula przygotowywana do wykorzystania przy konkretnej umowie nie jest wzorcem, nawet jeżeli została narzucona drugiej stronie.

Kto może wydawać wzorce?

Wzorce umów mogą być wydawane przez każdy podmiot prawa cywilnego. Ustawodawca nie wprowadził ograniczeń w tej kwestii. Praktyka wskazuje na to, że wzorcami umów posługują się najczęściej profesjonaliści, ale nie wynika to wprost z przepisów. Obecnie pojęcie wzorca umowy nie jest używane w odniesieniu do wzorców normatywnych. Są to wzorce ukształtowane przez powszechnie obowiązujące przepisy prawa.

Od czego zależy moc wiążąca wzorca?

Druga strona powinna zostać poinformowana o istnieniu wzorca poprzez jego doręczenie. Wzorzec umowy wiąże drugą stronę, jeżeli został on jej doręczony przed zawarciem umowy. Wzorzec powinien zostać doręczony w czytelnej formie i w całości. Wzorzec powinien być przejrzysty oraz sformułowany jednoznacznie oraz w sposób zrozumiały dla przeciętnego adresata wzorca. Wzorzec powinien być sporządzony w czytelny sposób. Należy zadbać o odpowiednią strukturę tekstu i czcionkę oraz przygotować treść w języku polskim. Niezrozumiała treść wzorca powoduje, że nie wiąże on drugiej strony. Jeżeli istnieje kilka możliwych interpretacji wzorca trzeba wybrać najbardziej korzystną dla adherenta.