Wyzysk i jego skutki. Jak rozwiązać umowę?

Umowy zobowiązaniowe są kontrolowane między innymi pod kątem wyzysku. Niektóre z nich mogą uznać z tego powodu za wadliwe.

Umowa jest wadliwa, jeżeli zostaną spełnione dwie ważne przesłanki. Pierwsza z nich dotyczy kwalifikowanej dysproporcji świadczeń stron. Druga przesłanka oznacza wyzyskanie przymusowego położenia, niedoświadczenia lub niedołęstwa.

Rażąca dysproporcja świadczeń

Dysproporcja świadczeń występuje wtedy, gdy jedna ze stron rezerwuje dla siebie świadczenie o wartości znacząco przewyższającej świadczenie, które ma być wykonane względem kontrahenta. Może ona zastrzec wyższe świadczenie także dla osoby trzeciej. Wyzysk może wystąpić wyłącznie w odniesieniu do umów wzajemnych. Tylko w ich przypadku można rozważać zagadnienie równoważności świadczeń stron.

Wyzysk a ważność umowy

Wyzysk nie powoduje bezpośrednio nieważności umowy. Niemniej pokrzywdzony kontrahent może wysunąć pewne żądania, między innymi:

– zmniejszenie swojego świadczenia

– zwiększenie świadczenia drugiej strony

– równoczesnego zmniejszenia swojego świadczenia i zwiększenia świadczenia kontrahenta

Gdyby żadna z modyfikacji nie byłaby dopuszczalna, pokrzywdzona strona może zażądać unieważnienia umowy. Roszczenia wyrównawcze przedstawione wyżej mają pierwszeństwo przed możliwością żądania unieważnienia umowy. Żądanie pokrzywdzonego może zostać zgłoszone na drodze sądowej przed upływem 2 lat od dnia zawarcia umowy. Po upływie wspomnianego terminu roszczenia pokrzywdzonego wygasają.