Fitokosmetyki. Co to jest? Co zawierają?

W ostatnich latach można zaobserwować coraz częstsze stosowanie naturalnych składników w kosmetyce i farmacji. Ekstrakcja i analiza składników roślinnych jest łatwiejsza i tańsza dzięki nowym technologiom.

Substancje aktywne wykorzystywane w fitokosmetyce to ekstrakty ze świeżych roślin, olejki eteryczne, czyste i zemulgowane oraz wyciągi roślinne o różnej konsystencji (m.in. oleiste, wodno-glikolowe, suche, musujące, alkoholowe). Fitokosmetyki są dostępne w różnych formach galenowych, m.in. w postaci żeli, emulsji, lotionów i kapsułek.

Olejki eteryczne i inne aktywne substancje

Olejki eteryczne są mieszaninami substancji aktywnych, które działają bakteriobójczo i kojąco na skórę. Ułatwiają przenikanie innych składników odżywczych. Niemniej niektóre olejki mogą działać toksycznie, dlatego ich zawartość w preparatach musi być ograniczona. W fitokosmetykach możemy znaleźć flawonoidy, taniny i antocyjany. Flawonoidy pełnią rolę antyutleniaczy oraz działają przeciwzapalnie. Opóźniają pojawienie się zmarszczek. Taniny ściągają pory i zwiększają napięcie skóry. Taniny katecholowe zmniejszają przepuszczalność naczyń włosowatych i działają przeciwzapalnie. Antocyjany uszczelniają naczynia włosowate zapobiegając nieestetycznym pajączkom. Inne substancje aktywne wzbogacające skład fitokosmetyków to saponiny i lecytyny. Saponiny usuwają nadmiar łoju i pobudzają mikrokrążenie. Lecytyny odbudowują ochronną warstwę skóry i nawilżają cerę.

Cukry

Cukry są aktywnymi substancjami kosmetycznymi, które odżywiają komórki i nawilżają cerę. Występują w postaci pektyn, śluzów roślinnych i surowców pozyskiwanych z alg. Pektyny łagodzą i zmiękczają skórę. Śluzy roślinne mają działanie filmotwórcze. Pozostawiają na powierzchni naskórka ochronną warstwę. Wiążą wodę i zapobiegają wysuszeniu skóry. Surowce pozyskiwane z alg mają postać siarczanów, kwasu alginowego i alginianów. Substancje aktywne pęcznieją po wymieszaniu z wodą. Duże cząsteczki pozostają na powierzchni skóry zapewniając odpowiedni poziom nawilżenia.

Witaminy

Witaminy znajdujące się w fitokosmetykach można podzielić na rozpuszczalne w wodzie i tłuszczach. Witamina B i C rozpuszczają się w wodzie, natomiast A, D i E w lipidach. Występują w wielu roślinach, lecz suszenie, niewłaściwe metody ekstrakcji i nieodpowiednie przechowywanie mogą spowodować ich rozkład. Najbardziej wrażliwe są witaminy B i C.

Witamina A zwana retinolem występuje w olejach roślinnych. Należy do podstawowych substancji aktywnych stosowanych kosmetyce. Pobudza i reguluje podziały komórkowe oraz przyspiesza regenerację naskórka. Zwiększa syntezę kolagenu i chroni jego włókna przed rozpadem.

Witamina B2 zwana ryboflawiną odpowiada za prawidłowe wydzielanie łoju. Jej niedobór prowadzi do pojawienia się tłustej skóry i trądziku. Witamina B3 powoduje powstanie suchej skóry, sztywnych włosów i pelagry. Witamina B4 jest jednym z podstawowych składników kwasów nukleinowych niezbędną do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Witamina B5 zwana kwasem pantotenowym rozpuszcza się w wodzie, a jej niedobór prowadzi do łysienia. Pantenol będący prowitaminą B5 posiada silne właściwości nawilżające. W fitokosmetykach znajdują się również witamina B8 zwana biotyną. Reguluje wydzielanie łoju i bierze udział w metabolizmie tłuszczów. Stosuje się ją przeciw wypadaniu włosów i łojotokowi. Witamina B12 stymuluje komórki do podziałów i odnowy.

Fitokosmetyki mogą zawierać witaminę C, E, F i P. Witamina C rozjaśnia skórę i aktywuje syntezę kolagenu. Zwiększa wytrzymałość tkanki łącznej na uszkodzenia. Witamina E dba o kondycję tkanki łącznej chroniąc białka, elastynę i kolagen oraz jest silnym antyutleniaczem zapobiegającym przedwczesnemu pojawieniu się zmarszczek. Witamina F uszczelnia struktury cementu międzykomórkowego warstwy rogowej naskórka. Witamina P składa się z bioflawonoidów, które powodują zmniejszenie przepuszczalności naczyń krwionośnych oraz wzmacniają ich wytrzymałość.